تصور اشتباهی که در باره بن سای وجود دارد این است که مردم فکر می کنند تیره خاصی از گیاهان خاص می باشد ولی مثلا بن سای درخت گیلاس با درخت گیلاس هیچ فرقی ندارد خاستگاه اصلی این نوع پرورش چین و تایلند می باشد و حدود ۲ قرن می باشد که در جهان معروف می باشد و نمونه کاملی از زیبایی و شگفتی می باشد. پس بن سای همان درخت است ولی در سایز کوچک تر.
بنسای در گلدان رشد میکند و اگر از آن به خوبی مراقبتکنید، می تواند سالها به صورت مینیاتوری و زیبا و سالم برایتان باقیبماند. جالب است بدانید هرچهقدر که عمر بونسای بیشتر شود، زیبایی و شکوه آن هم بیشتر خواهدشد.
تاریخچه بنسای:
واژه بنسای (Bonsai) یا درختچه های مینیاتوری از دو قسمت “بن” و “سای” به معنی یک گیاه درون ظرف تشکیل شده است.
چینی ها اولین کسانی بودند که استفاده از زیبایی درختچه های طبیعی را در خانه ها و باغچه های خود رواج دادند و این کار را با انتقال درختچه های کوچک به داخل گلدان و ظروف زیبا و دکوراتیو انجام می دادند.
انواع بونسای :
همیشه سبز : مانند درخت کاج
خزان دار : مانند درخت نارون ، بلوط ، ابریشم
طول عمر :
به دلیل کواهی این نوع درختان ، ریشه آنها قادر است مواد غذایی را به تمام نقاط گیاه برساند ، از اینرو طول عمر بیشتری دارند.
خاک :
دما، نور و شرایط محیط و نوع بونسای خاک مخصوص آن را تعیین میکنند .خاک باید زهکشی بالایی داشته باشد و به محض خشک شدن خاک به آن آب بدهید و نگذارید که زیاد خشک بماند.
آبیاری :
بنسای بسیار به آبیاری منظم وابسته است .دمای اتاق می بایست مناسب بونسای باشد .نور مستقیمِ خورشید باعثِ سوختن درختچه بنسای میشود.نور غیرمستقیم یا نور پشت پرده با حداقل یک متر فاصله برای بنسای مناسب میباشد.آبیاری باید در تابستان بیشتر و در زمستان کمتر باشد. از آبیاری بیش از حد هم خودداری کنید ، چراکه باعثِ فساد و خفگیِ ریشه میشود .بهترین زمانِ آبیاریِ بنسای بعد از غروب آفتاب میباشد. چون آب تا فردا صبح تبخیر نمیشود و همچنین نور باعث سوختنِ برگها نمیشود.
ظروف بنسای:
ظروف بونسای باید از نظر اندازه و شکل و رنگ مناسب با خصوصیات درختان بونسای انتخاب گردند زیرا به بونسای اجازه می دهند تا در نور مناسب به خوبی رشد و جلوه گری نمایند. البته در ابتدا نیازی به تهیه ی گلدان های کمباب و گران قیمت نمی باشد. آموختن هنر بونسای را بهتر است از گلدان های بزرگتر که دارای حجم بیشتری هستند، شروع نمائید و با روند افزایش ارزش درخت به تهیه ظرف مناسبتری اقدام کنید. اما اولین خصیصه گلدان های کوچکتر آن است که دارای لبه های پهن و تزئین شده بود و بنابراین اندکی بزرگتر به نظر می رسند و تنوع رنگ بیشتری دارند و انجام عملیات لازم بر سطح خاک آنها آسانتر است.
در ادامه به معرفی چند بنسای آپارتمانی زیبا می پردازیم:
درخت کاج
درختان کاج به بن سایهای فوقالعادهای تبدیل میشوند. با وجود این، این درختان برای آدمهای مبتدی مناسب نیستند. درختان کاج از گونههای کلاسیک بن سای هستند و پوست زمخت و خشن تنهی این درختان ظاهری قدیمی به آنها میدهد.
شرایط نگهداری
بن سای کاج را در خارج از خانه، زیر نور کامل خورشید، و در جایی قرار دهید که جریان هوا به خوبی صورت گیرد.
درخت گواوا
با اینکه درخت گواوا آنچنان محبوب نیست، ولی از این درخت میتوان بن سای فوقالعادهای خلق کرد که آنچنان به مراقبت و نگهداری زیاد نیز نیاز نداشته باشد. حتی میتوان از این درخت میوه گرفت؛ در این حالت، این درخت جلوهای فوقالعاده زیبا خواهد داشت.
شرایط نگهداری
گواوا یک درخت گرمسیری است و بنابراین، باید در خارج از خانه و در مکانی آفتابگیر نگهداری شود. اگر در مناطق آب و هوایی معتدل زندگی میکنید، درخت بن سای گواوا را در طول فصل زمستان داخل خانه قرار دهید.
آدنیوم
درخت آدنیوم با تنهی پیازی شکل ضخیم، شکوفههای شاداب و زیبا، و شاخ و برگ درخشنده، درخت ایدهآلی برای پرورش بن سای به شمار میرود. این درخت گلدار به سرعت و به شکل طبیعی، با کمترین تلاش، به درخت بن سای زیبایی تبدیل میشود.
شرایط نگهداری
این درخت نیاز به مکان آفتابگیر دارد، ولی باید در برابر باد از آن محافظت شود. اگر این درخت را در نواحی آب و هوایی غیر گرمسیری پرورش میدهید، در طول فصل زمستان، درخت را داخل خانه بیاورید و آن را در حدود دمای ۱۰ درجه سانتیگراد نگه دارید
انجیر هندی
درخت انجیر هندی (Ficus benghalensis) که در زبان محلی به آن “بارگاد / بار” میگویند، درخت ملی کشور هندوستان شناخته میشود. درخت انجیر هندی یکی از بزرگترین انواع درختها است. این درخت ریشههایی هوایی تولید میکند که با رسیدنشان به سطح زمین، به تنههایی چوبین تبدیل میشوند. این درخت به طور طبیعی ظاهری قدیمی دارد و به یکی از زیباترین گونههای بن سای تبدیل میشود.
شرایط نگهداری
این گونه از انواع بن سای برای رشد نیازمند آب و هوای مرطوب است. اگر در آب و هوای سرد زندگی میکنید، در طول فصل زمستان باید به اندازهی کافی از این درخت مراقبت کنید. آن را در مکانی قرار دهید که در تمام طول روز نور خورشید را دریافت کند، ولی هنگام بعد از ظهر، زیر سایه باشد.
ارس (سرو کوهی)
درخت ارس یکی از محبوبترین درختان برای پرورش بن سای است. این تیره از درختان دارای بیش از ۵۰ گونه از درختچههای مخروطی همیشه سبز هستند که در میان آنها، ارس ژاپنی برای آدمهای مبتدی که به تازگی پرورش درخت بن سای را شروع کردهاند، از همه محبوبتر است. تمام گونههای ارس یا سرو کوهی به سادگی قابل پرورش و مراقبت هستند، و میتوان بن سای بسیار جذابی از آنها پرورش داد.
شرایط نگهداری
درخت ارس نمیتواند داخل خانه زندگی کند. بهترین مکان برای نگهداری از آنها، جایی است که آفتابگیر باشد و هنگام بعد از ظهر، در سایه قرار بگیرد. از درخت ارس در برابر سرمای زیر ۱۰ درجه در زمستان باید محافظت کنید.
انار
درخت انار یکی از زیباترین درختان میوهدار است؛ و همچنین، پرورش بن سای از این درخت بسیار آسان است. از آنجا که درخت انار دارای ریشهی سطحی است، به خوبی با شرایط پرورش بن سای سازگاری دارد. این گیاه قدرتمند با تنهی بسیار زیبا، گلهای قرمز چشمنواز، و میوههای جذاباش بسیار باشکوه است.
شرایط نگهداری
این گونه از انواع بن سای را باید در تمام طول سال در خارج از خانه و زیر نور آفتاب نگهداری کرد؛ به استثنای فصل زمستان که دمای هوا زیر ۵ درجهی سانتیگراد میرود. در این شرایط، باید درخت انار را داخل خانه و در فضایی روشن نگهداری کنید.
ائوباب (آدانسونیا)
درخت آفریقایی بلند، عظیم، و افسانهای؛ درخت بزرگ بائوباب واقعا برای پرورش بن سای مناسب و انطباق پذیر است. درخت بن سای بائوباب در آب و هوای گرم به آسانی قابل نگهداری و مراقبت است؛ ولی در مناطق خنکتر در طول فصل زمستان نیازمند مراقبت بیشتری است.
شرایط نگهداری
اگر در آب و هوای گرم زندگی میکنید، فقط کافی است این گونه از انواع بن سای را در زیر نور آفتاب قرار دهید؛ این درخت بزرگ و شاداب در این آب و هوا به خوبی رشد میکند. با وجود این، اگر در مناطق معتدل زندگی میکنید، باید آن را در طول زمستان داخل خانه نگه دارید.
افرای ژاپنی
درخت افرای ژاپنی با نام علمی Acer palmatum معمولا به خاطر برگهای خاجی شکل، رنگ زیبا، و انطباق پذیریاش با فرایند پرورش بن سای برای این کار انتخاب میشود. همچنین، گونههای مختلفی از این درخت وجود دارند، و با انتخاب افرای ژاپنی میتوان درخت بن سای را به سبکهای مختلفی پرورش داد.
شرایط نگهداری
این گونه از انواع بن سای محیط آفتابی، روشن، و دارای جریان هوا را ترجیح میدهد، ولی در طول ساعات گرم نیمروز باید آن را در سایه قرار داد تا به برگهایاش آسیب نرسد. درخت افرای ژاپنی در برابر هوای سرد مقاوم است؛ حتی وقتی که به عنوان یک درخت بن سای در حال پرورش باشد. ولی در دماهای بسیار پایین (زیر منفی ۱۰ درجه سانتیگراد) باید از این درخت محافظت کرد.
درخت بودا
آیا میدانستید این درخت با نام علمی Ficus Religiosa، همان درختی است که در زیر آن، حقایق بر بودا آشکار شد؟ به همین خاطر نیز معمولا آن را با عناوین انجیر معابد، درخت پیپال، و درخت بودا میشناسند. از درخت بودا بن سای بسیار زیبایی درست میشود.
این گونه از انواع بن سای گیاهی است مقاوم که به سرعت رشد میکند و ریشههای هوایی تشکیل میدهد. این درخت دارای شاخ و برگهای قلبی شکل درخشان و جذابی است که ابتدا به رنگ برنزی هستند، و بعد از مدتی با بزرگ شدن برگها، به رنگ سبز براق در میآیند. همچنین، ابعاد این برگها در فرایند پرورش بن سای به آسانی کوچکتر میشوند.
شرایط نگهداری
از آنجا که این گونه از انواع بن سای جزء درختان گرمسیری محسوب میشود، عاشق آفتاب و گرما است. آن را در موقعیتی نگهداری کنید که دستکم ۶ ساعت آفتاب روز را دریافت کند (هر چه بیشتر بهتر)، و از آن در برابر دماهای پایین و سرما محافظت کنید.