در کشورمان ایران علیرغم اینکه کاکتوسها، دارای گونه بومی نیستند، اما انواع و اقسامی از آنها پرورش یافته و در اختیار علاقهمندان قرار میگیرند. برای اینکه بتوانید به خوبی از این گیاهان نگهداری کرده، آنها را تکثیر کنید یا تنوع ببخشید، باید با طبیعت و ماهیت آنها آشنا شوید.
کاکتوسها گیاهانی هستند از تیره کاکتوسیان (Cactaceae) که خاردار و گوشتیاند. پیشینه تاریخی این گیاهان به شمال، جنوب و نواحی مرکزی آمریکا برمیگردد، با این حال، به دلیل رشد خوبشان و نیز طرفداران زیادی که یافتهاند، به سایر نقاط جهان نیز پراکنده شدهاند.
شرایط نگهداری کاکتوس
فصل تابستان زمان مناسبی است برای پیوند و قلمه زدن کاکتوسها، در این فصل می توانید گیاهان خود را تکثیر کنید. همچنین فصل تابستان زمان گلدهی اکثر کاکتوس ها می باشد که با گرده افشانی می توان از آنها بذر تهیه کرد.
فصل گرما زمان خواب بعضی از گونههای کاکتوسها میباشد. پس با شناخت انواع گل کاکتوس و آماده کردن شرایط از خراب شدن گل کاکتوس تان جلوگیری کنید. به عنوان مثال فصل خواب کاکتوس لیتوپس یا سنگی فصل تابستان میباشد که باید میزان آبیاری آن را کم کنید
کاکتوس های با تیغ های فشرده و دارای مو مانند سفالئسرئوس، اسپوستوا و سایر گونه ها نور آفتاب بیشتری را نسبت به کاکتوس های بدون تیغ تحمل می کنند.
آبیاری کاکتوس
آبیاری کاکتوس می تواند به صورت ترکیبی باشد. به این شکل که گاهی از زیر گلدان و گاهی داخل گلدان آبیاری شود.
آبیاری کم و خشکی طولانی مدت در فصول رشد موجب خشک شدن ریشه ها گشته و در صورت آبیاری مجدد امکان پوسیدن ریشه ها وجود دارد.
کاکتوس هایی که در فصول رشد در فضای آزاد نگهداری می شود، نسبت به نگهداری در خانه، رطوبت را سریعتر از دست می دهند. بنابراین فواصل زمانی آبیاری کم می شود
گلدان مناسب
سعی کنید هنگام انتخاب گلدان برای کاکتوسهایتان، به سراغ گلدانهای خیلی بزرگ نروید. بر خلاف گلهای دیگر، کاکتوسها به آب اندکی نیاز دارند. از این رو، انتخاب گلدان بزرگتر از حد اندازه منجر به آبیاری بیشتر و درنتیجه، پوسیدگی و از بین رفتن کاکتوستان خواهد شد. در ضمن، هنگام انتخاب گلدان توجه داشته باشید که دارای سوراخهایی در کف باشد. وجود این سوراخها برای خروج آباضافی الزامی است و در غیر اینصورت، به زودی کاکتوستان را از دست خواهید داد.ردر عین حال بهتر است هنگام تعویض گلدان کاکتوستان گلدان قدیمی را بشکنید و بدون اینکه از بیلچه استفاده کنید گیاه را از آن خارج کنید. استفاده از بیلچه میتواند به گیاه آسیب برساند. به خاطر داشته باشید که پس از جابجایی، تا یک هفته گلدان کاکتوس را در معرض تابش آفتاب و نور زیاد قرار ندهید تا با محیط جدید اخت شود.
نکته مهم دیگری که باید در نظر داشته باشید این است که کاکتوسها اغلب یک دوره استراحت یا کمون دارند. فصلهای پاییز و زمستان دوره کمون برای کاکتوسها هستند و به همین دلیل نیز بهتر است در این دو فصل کاری به آنها نداشته باشید تا حسابی به استراحت و اصطلاحا خواب زمستانیشان برسند. با رسیدن فصل بهار و به دنبال آن تابستان، این امکان فراهم خواهد بود تا شروع به قلمه زنی و تکثیر یا دست کم جابجایی کاکتوسهایتان کنید.
در ادامه به معرفی چند نمونه کاکتوس آپارتمانی می پردازیم
دستهبندی کاکتوسها
کاکتوسها را بر اساس تفاوتهای اصلی و ژنتیکی به ۳ دسته کلی تقسیم میکنند:
خانواده پرسکیه (Pereskia): این دسته از کاکتوسها برگدار و گلدار هستند. ساقه این نوع کاکتوس به راحتی در ماسه ریشه میدهد.
خانواده اوپنسیه (Opuntia): دسته دوم نیز برگ دارند.با این تفاوت که به سرعت بعد از چند روز برگهای خود را از دست میدهد. همچنین تیغهای این دسته نیز به راحتی جدا میشوند.
خانواده کاکتاسه (cactaceae): این دسته از کاکتوسها برگ ندارند و در مناطق سرد بهتر رشد میکنند. این دسته از گیاهان به خاطر داشتن خارهای حساسیتزا بهتر است از دسترس کودکان دور باشد.
کاکتوس اپونتیا میکروداسیس «کاکتوس گوش خرگوشی»
زیستگاه اصلی این گیاه کشور مکزیک اسـت. این گیاه دو بالشتک دارد کـه بـه شکل گوش خرگوش اند. این بالشتکها پوشیده از تیغهای قهوهای رنگ هستند.
این گیاه میتواند حدود ۶۰ تا ۹۰ سانتی متر رشد کند. اگر در تابستان، این گیاه بـه اندازه کافی در معرض نور قرار بگیرد، گلهای سفید و میوههای بنفش رنگی را خواهد داد.
کاکتوس مامیلاریا هانیانا «کاکتوس بانوی پیر»
کاکتوس بانوی پیر نوعی کاکتوس خاردار درخانواده مامیلاریا اسـت کـه ۲۵۰ گونه دارد. این گیاه تیغ و پرز دارد ودر بهار، گلهای کوچک صورتی یا بنفش رنگ میدهد. خاک این گل باید ترکیبی از خاک گلدان و شن باشد و یک هفته در بین بـه آن آب داده شود.
کاکتوس کریسمس (شلامبرگرا بریجیزی)
شلامبرگرا بریجیزی (Schlumbergera Bridgesii) یا کاکتوس کریسمس (Christmas Cactus) در اواخر زمستان گلهای قرمز میدهد. این کاکتوس در بسیاری از کشورها، هدیهٔ مناسبی برای سال نوی میلادی محسوب میشود. کاکتوس کریسمس داخل منزل و در شرایط متعادل، خیلی خوب میماند. بیشازاندازه به این کاکتوس آب ندهید، هر سه تا چهار هفته یکبار کافی است، چون آب زیاد باعث میشود ریشههایش بپوسند. این گیاه میتواند خود را با نور کم تطبیق بدهد، اما هر چه نور بیشتر باشد، گلهای بیشتر میدهد.
کاکتوس ماه
این کاکتوس کـه بـه آن کاکتوس چانه نیز گفته می شود، در اندازه، رنگ ها و شکل های مختلف وجود دارد. یک نوع محبوب آن کاکتوس هیبوتان اسـت.
زیستگاه این گیاه آمریکای جنوبی است و در رنگ های قرمز روشن، صورتی، زرد و نارنجی وجود دارد. این گیاه را در لب پنجره و در معرض نور قرار دهید.
سدوم غورهای/ دم الاغی (Burro’s Tail)
سدوم غورهای با نام علمی سدوم مورگانیوم (Sedum morganianum) ساکولنت زیبایی است که به صورت آویز بسیار زیباست. میتوانید آن را از سقف آویزان کنید یا لبهی پله، کتابخانه یا میز بگذارید.
بلندی هرساقه ممکن است به یک متر هم برسد. رنگ برگهایش طوسی و سبز و شبیه به دانهی درشت برنج است. سدوم غورهای به ندرت گل میدهد، اما اگر گل بدهد، در فصل تابستان خواهد بود. گلهای سدوم غورهای به رنگ صورتی و قرمز است که در سرشاخهها شکفته میشود.
این ساکولنت بومی مکزیک است و به نور زیاد و مستقیم برای رشد نیاز دارد. بین هر آبیاری اجازه دهید روی خاک خشک شود، مخصوصا در فصل زمستان که رشد فعال ندارد، مقدار آب را کاهش دهید
کاکتوسهای بومی مناطق بیابانی
کاکتوسهای بیابانی احتمالا به تصوراتتان در مورد کاکتوس نزدیکترند. در واقع این گیاهان میتوانند گیاهان آپارتمانی خوبی برای شما بشوند. با وجود این که تیغ دارند، این گیاهان معمولا برای کودکان و حیوانات خانگی سمی نیستند.
کاکتوسهای بیابانی زیادی هستند که گیاهان آپارتمانی خوبی برای شما خواهند بود. این کاکتوسها صدها گونهی متفاوت دارند و هرکدام که دوستدارید میتوانید انتخاب کنید.
کاکتوسهای بیابانی نسبتا ارزان هستند. هرچه قدر اندازهی گیاه کوچکتر باشد، ارزانتر است.
کاکتوس آلوئه جوونا
این نوع کاکتوس بیشتر در مناطق گرمسیری به عنوان گیاه پوشاننده یا زینتی استفاده میشود. سرعت رشد این گیاه متوسط است. به طوری که معمولا تا ارتفاع ۴۵ تا ۶۰ سانتی متر رشد دارد. این گیاه بعد از یک دوره سرمای نهایتا ۱۰ درجه و وارد شدن به دوره گرما با دمای مناسب بین ۲۱ تا ۳۴ درجه گل میدهد. نور مستقیم بهترین نور برای این گیاه است. توجه داشته باشید در تابستان نیاز به آّب و کود منظمتری نسبت به زمستان دارد.
کارپوبروتوس ادولیس
یک کاکتوس بومی آفریقای جنوبی ست که برای چند سال میتواند زیباییبخش خانه شما باشد. کاکتوس جوان با رنگ سبز چمنی و زرد و کاکتوس پیر کم کم به رنگ قرمز مایل میشود. میوه این کاکتوس خوراکیست و طعمی شور و ترش و نسبتا ژلهای مانند دارد. گل این کاکتوس نیز بسیار زیبا و به رنگ زرد تا صورتیست. بهار نیز فصل جوانه زدن آن است.