استفاده از گلها توسط انسان به زمانهای دور برمیگردد. حتی در دوران پارینه سنگی هم آثاری در مورد استفادهی انسان از گل وجود دارد.
باستانشناسان اسکلتهایی را درعراق کشف کردهاند که در کنار آنها گلهایی قرار داشته است و با بررسی قبرهای مربوط به عصرچهارم زمین شناسی، به این نتیجه رسیده اند که احتمالا انسان ها روی قبرها گلهای خاصی می گذاشتند.
در نتیجه این احتمال وجود دارد که انسانها در آن زمان هم برای نشان دادن احساسات، زیباترکردن محل زندگی و یادبود مراسم شان از گل استفاده میکردهاند.
انسانها از زمان خلقت تا الان با دیدن گلها و گیاهان رنگارنگ مجذوب زیبایی آنها میشدند. اما قدیمیترین مدارک کشف شده مبنی بر استفاده تزئینی از گلها، به مصر باستان برمیگردد. براساس شواهدی که باستانشناسان به دست آوردهاند، مصریان باستان از گلها در مهمانیهای مجلل و اشرافی و در مراسم مذهبی استفاده میکردند. از گلهای مهم در تمدن مصر باستان گل نیلوفر آبی بود که در آثار به جا مانده از آن دوران در دستان خدایان بزرگ مصری دیده میشود. همچنین گل نرگس و خشخاش هم از دیگر گلهای مهم مصریان بود. بعد از مصریان، یونانیان هم شروع به استفاده از گل و گیاه در منازل و خانههای خود کردند. البته در آن دوران استفاده از گلها و گیاهان تزئینی بیشتر در بین اشراف و ثروتمندان مرسوم بود. از گلهای مهم در فرهنگ یونانیان باستان میتوان به گلهای بنفشه، رز و سنبل اشاره کرد.
اهمیت گل و گیاه در این دوران به حدی زیاد بود که به نماد اصلی بزرگترین امپراطوریهای جهان تبدیل شد. پادشاهان یونانی برای اولینبار تاجی به شکل شاخه زیتون و از جنس طلا بر سر گذاشتند. این سنت توسط پادشاهان رومی ادامه پیدا کرد و تبدیل به نماد امپراطوری بزرگ روم باستان شد. در این میان برخی از پادشاهان رومی به جای استفاده از تاجهای طلایی و پر زرق و برق، شاخههای زیتون به روی سرشان میگذاشتند. در اساطیر یونانی رقابتی بین آتنا و پوزئیدون خدای دریا بر سر در اختیار داشتن آتن درمیگیرد. ابتدا خدای دریا با پرتاب نیزه سه شاخ خود به آکروپلیس، دریایی را در آتن ایجاد میکند. اما آتنا با کاشت درخت زیتون، صلح و آرامش را برای آتن به ارمغان میآورد. در نهایت دادگاه خدایان، آتنا را پیروز رقابت با پوزئیدون انتخاب کرد. چرا که او هدیه بهتری را به زمین اعطا کرد. به همین دلیل امروزه درخت زیتون به عنوان نماد صلح در جهان شناخته میشود. حتی از شاخه زیتون در پرچم سازمان ملل هم به عنوان نمادی از صلح و دوستی میان تمام مردم جهان استفاده شدهاست.
دورهی هخامنشیان در ایران
ایرانیان نیز با گل و گلآرایی بیگانه نبودهاند و در کتیبهها و نگارههایی که از دوران باستان به ویژه دورهی هخامنشیان برجا مانده، تصاویری از دسته گل در دستان افراد دیده میشود.
گل آرایی و استفاده از گل در نقوش تخت جمشید به وضوح قابل مشاهده است. استفاده از گل نیلوفر یا همان لُتوس که مظهر دوستی و صلح است، در نقوش معماری کاخ پرسپولیس استفاده شده است. زرتشتیان نیز همچون مصریان گل نیلوفر را گلی مقدس میدانستهاند.
منابع اسلامی نیز از تهیه دسته گل در ایران عصر ساسانیان خبر می دهند . مثلا ابوحنیفه دینوری (قرن ۳ هجری ) در شرح واقعه پیروزی بهرام گور بر ترکان بلخ و تعقیب آنان تا آن سوی آمویه (رود جیحون ) و باز گشت پیروزمندانه او به جشن و شادمانی های ایرانیان اشاره می کند و می افزاید به خوشگذرانی پرداختند آنچنان که کرایه اسب دوانی در یک روز به بیست درهم و ارزش یک دسته گل به یک درهم رسید.
بنا بر شواهد فرهنگی و تاریخی, مردم ایران برای گل و گیاه، شاخ و برگ و میوه درخت حرمت بسیار قائل بوده اند و این علاقه همچنان در کلیه ی زوایای زندگی مردم مشاهده می شود. در سنگ نگاره ها، طرح سکه ها و جواهرات، فرش و منسوجات تا باغهای سرسبز ماندگار یا اشعار زیبای شاعران بلندمرتبه ی ایرانی ویژگی، شکل و رنگ گیاهان مورد توجه و اشاره بوده است.
باغهای کهن و زیبای ایرانی در ادوار مختلف تاریخ ، که عناصر گل وگیاه ، اساس آن را تشکیل میدهد به لحاظ زیبایی و هنر طراحی واحداث، شهره آفاق بوده و سیاحان و جهانگردانی که در دوره های مختلف تاریخی به این مرز و بوم آمده اند و بارها از آن یاد نموده اند و هنر و سلیقه مردم ایران زمین را ستوده و ارج نهاده اند که نمونه آن باغهای ارم ، نظر،عفیف آباد،دلگشا در شیراز،باغ حمام فین در کاشان و پارکهای زیبا و قدیمی در شهرهای ایران بویژه در شهر تاریخی اصفهان می توان اشاره نمود.
کشور ایران با برخورداری از اقلیم های متفاوت از نظر مجموعه گیاهی (فلور گیاهی) اعماز درختان و درختچه های باغی و زینتی وانواع گلها، یکی از کشورهای غنی جهان به شمار می رود و امکان کشت و پرورش گلها و گیاهان زینتی در هوای آزاد و شرایط حفاظت شده ( گلخانه های شیشه ای و پلاستیکی ) استعدادهای فراوانی برای ورود به بازار جهانی گل و گیاه را دارا می باشد.هر هکتار پرورش گل و گیاه در گلخانه برای ۷۰ تا ۱۰۰ نفر سغل ایجاد می نماید.
نقش گل و گیاه به اندازهای در زندگی مردم ایران مهم و پر رنگ است که نشانههایش در صنایع دستی و به خصوص فرش ایرانی همواره قابل مشاهده است. علاوهبر این در اشعار و سرودههای شاعران بزرگ ایران هم میتوان تاثیرات و اهمیت گلها و گیاهان مختلف را در زندگی مردم این سرزمین ملاحظه کرد. فرهنگ، تمدن و زندگی ما ایرانیها به شکل عجیبی با گل و گیاه پیوند خوردهاست. ایرانیان جزو اولین اقوامی بودند که گل به یکدیگر هدیه میدادند و این سنت به تدریج در تمام جهان فراگیر شد. هم اکنون نیز باغها و گلخانههای زیادی در سراسر کشور وجود دارد که سالانه مقدار قابل توجهی گلها و گیاهان گوناگون پرورش میدهند.
گل های ملی ایران:
بسیاری از کشورهای جهان یعنی بیش از ۱۰۰ کشور جهان دارای گل ملی هستند. گلهای رز، ارکیده، لاله و یاس بیشتر از سایر گلها به عنوان گل ملی کشورها انتخاب شدهاند. در کشور ما هم گل لاله، گل رز یا گل محمدی، سروناز و گل نیلوفر آبی، گلهای ملی ایران به شمار میروند. اولینبار مصریان در بیش از ۴۰۰۰ سال پیش گل نیلوفر آبی را به عنوان گل ملی کشورشان انتخاب کردند. گل ملی هر کشور نمادی از فرهنگ، مذهب، تمدن و تاریخ آن کشور است. این روزها که نقش گل و گیاه در زندگی ما کمتر از قبل شده است، روز ملی گل و گیاه ۹۹ فرصتی برای آرایش محیط اطرافمان با گلها و گیاهان رنگارنگ و زیباست.
طبق آمارهای منتشر شده، سرانه مصرف گل در ایران کمتر از ۱۰ شاخه و چیزی حدود ۵ الی ۷ شاخه گل در سال است. این درحالی است که در برخی از کشورهای اروپایی سرانه مصرف گل به ۲۰۰ شاخه هم میرسد. کشور هلند با سرانه مصرف ۱۵۰ شاخه گل، جزو پرمصرفترین کشورها در زمینه گل و گیاه است. با وجود اینکه ایران جزو ۲۰ کشور اول در زمینه تولید و پرورش گل و گیاه در جهان است، اما جای این محصولات حسابی در بین خانوادههای ایرانی خالی است. علاوهبر این کاشت و پرورش گل و گیاه جزو صنایع بسیار سودآور در جهان است. کشور هلند به واسطه درآمد هنگفتش از صادرات گل به تمام نقاط دنیا یکی از پویاترین اقتصادهای جهان را دارد که سالانه بیش از ۷ میلیارد دلار از پرورش گل درآمد کسب میکند.